آکنه چیست؟
تقریباً تمام نوجوانان و جوانان دچار آکنه یا جوش صورت شدهاند. آکنه زمانی رخ میدهد که چربی راه منفذ پوستی را سد کرده باشد. این جوشها به طور معمول علاوه بر صورت در گردن، پشت، سینه و شانهها ظاهر می شوند. آکنه ازنظر سلامتی خطری محسوب نمیشود، اگرچه جای جوش در آکنههای شدید روی پوست باقی میماند.
آکنه ممکن است به یکی از شکلهای زیر ظاهر شود:
جوش سرسفید: جوشهایی با نوک سفید و برآمده هستند.
جوشهای سرسیاه: همان منافذ مسدود شده سیاهرنگ هستند.
جوشهای چرکی: ظاهر قرمزرنگ و متورمی دارند که اغلب دردناک هستند.
کیستها: جوشهای پر از چرک و عمیق هستند.
اگر بخواهیم یک چیز را یادآور نوجوانی بدانیم، می توان به ظهور آکنه روی پوست اشاره کرد. بیش از 85 درصد از نوجوانان با این مشکل پوستی دستبهگریبان هستند که با مسدود شدن منافذ پوستی (جوش سرسفید و جوش سرسیاه)، جوشهای دردناک و گاهی اوقات تودههای سفت و عمیق روی صورت، گردن، شانه، سینه، پشت و بالای بازو شناخته میشود.
درصورتیکه پدر و مادر شما در نوجوانی آکنه داشتهاند، احتمال بروز آن در شما نیز وجود دارد. اما امروزه راههای زیادی برای پیشگیری و درمان آکنه وجود دارد تا با آنها بروز آکنه به حداقل برسد و از بهجای ماندن جای جوش جلوگیری شده و پوست درخشان نگهداشته شود.
علت ایجاد جوش صورت چیست؟
برای درک آکنه ابتدا میبایست با نحوه عملکرد پوست آشنا شوید. منافذ موجود در پوست حاوی غدد چربی هستند. در زمان بلوغ، ترشح هورمونهای جنسی به نام اندروژن در بدن افزایش مییابند. این هورمون باعث فعالیت بیشتر و بزرگ شدن غدد چربی میشود که درنهایت به تولید بسیار بیشتر چربی منتهی میگردد.
درصورتیکه چربی پوست بیشازاندازه باشد، منافذ یا فولیکولهای مو با چربی و سلولهای پوستی مسدود میشوند. افزایش چربی همچنین شرایط رشد نوعی باکتری به نام propionibacterium را فراهم میسازد.
درصورتیکه منافذ مسدود شده آلوده یا ملتهب شوند، جوشی که نوک آن سفید و برآمده است ایجاد میشود. و اگر روی گرفتگی منفذ باز بماند و نوک آن به خاطر اکسیداسیون یا قرار گرفتن در معرض هوا سیاه شود، بهاصطلاح جوش سرسیاه ایجاد میشود.
زمانی که باکتری در این منافذ بستهشده رشد کند، ممکن است یک جوش چرک دار قرمز و ملتهب ایجاد شود. کیستها نیز زمانی شکل میگیرند که التهاب و مسدود شدگی عمیق درون منفذ باعث ایجاد جوشهای دردناک بزرگ در زیر سطح پوست شوند.
تغییرات هورمونی وابسته به قرصهای ضدبارداری، داروهای قاعدگی، و حاملگی ممکن است باعث ایجاد آکنه شوند. از دیگر عوامل ایجادکننده آکنه خارجی میتوان به مصرف کرمها و لوازمآرایشی سنگین، رنگ موها و روغن موی چرب اشاره کرد که هر یک باعث مسدود شدن بیشتر منافذ میشوند.
پوشیدن لباسهایی که با سطح پوست اصطکاک دارند، آکنه را بخصوص در پشت و سینه افزایش میدهند. عرق کردن در طول ورزش و آبوهوای گرم و مرطوب نیز موجب ایجاد آکنه میشوند. استرس نیز ازجمله عواملی است که تولید چربی را افزایش میدهد. به همین دلیل بسیاری از نوجوانان در روز اول مدرسه یا روزهای مهم پراسترس جوشهای جدید درمیآورند.
درمان جوش جوانی:
درمان موضعی بدون نسخه: اصطلاح موضعی بدان معناست که شما میتوانید این محصولات را روی پوست خود قرار دهید. این محصولات قرص نیستند و شامل اسید استیک، بنزوئیل پراکسید، اسید سالیسیلیک و سولفور هستند. این مواد در اشکال بسیاری مانند ژل، لوسیون، کرم، صابون و انواع پدها وجود دارند. درصورتیکه شما بهطور مرتب از این محصولات استفاده کنید، در درمان آکنه مفید خواهند بود. برای بهبود پوست به 4-8 هفته زمان لازم است.
درمانهای موضعی با تجویز پزشک: این موارد شامل آداپلن، آنتیبیوتیکها، اسید آزلائیک، بنزوئیل پراکسید، دپسون، تزاروتن و ترتینوئین هستند.
درمانهای دارویی خوراکی با تجویز پزشک: پزشکان برای افرادی که دچار آکنه با شدت متوسط تا شدید هستند اغلب آنتیبیوتیکهای خوراکی (قرص) را علاوه بر درمان موضعی تجویز میکنند. به نظر میرسد آنتیبیوتیکهای خوراکی با مهار کردن رشد باکتری و بهموجب آن کاهش التهاب، به کنترل آکنه کمک میکنند. این آنتیبیوتیکهای به شکل روزانه به مدت چهار تا شش ماه استفاده میشوند و به مرور با بهبود آکنه کاهش مییابند و قطع میشوند.
نیرومندترین داروی خوراکی ایزوترتینوئین است که به مدت 16 تا 20 هفته بهصورت هرروز یا هر دو روز یکبار مصرف میشود. به نظر میرسد که این دارو اندازه غدد چربی را بهگونهای کاهش میدهد که چربی کمتری تولید میشود و از مسدود شدن منافذ پوستی جلوگیری میگردد. این دارو مانع رشد باکتریهای مسبب آکنه میشود.
زنانی که در سن باروری قرار دارند به خاطر خطر ایجاد نقصهای مادرزادی در نوزاد نمیبایست در طول مصرف این دارو باردار باشند یا باردار شوند.